1. Skilgreining
Greiðslubyrði segir til um hversu mikið þú þarft að greiða til baka af láni í hverjum mánuði. Hún samanstendur af afborgun af
höfuðstól og vöxtum og á ekki eingöngu við húsnæðislán, heldur öll önnur möguleg lán.
Greiðslubyrði getur verið létt í byrjun og þyngst síðar eða öfugt, allt eftir tegund láns, verðtryggingu og vöxtum. Hún hefur bein áhrif á hversu mikið þú hefur eftir til neyslu eða sparnaðar, svo hún skiptir miklu máli fyrir fjárhag fólks.
2. Raundæmi
🏡 Þú ert með húsnæðislán á 8% breytilegum vöxtum og 40 ára lánstíma.
💳 Þú borgar 240.000 kr. á mánuði – það er greiðslubyrðin þín.
📈 Seðlabankinn hækkar vexti og lánveitandi hækkar lánið í 9,5% vexti.
📦 Ný greiðslubyrði: 280.000 kr. á mánuði – þó höfuðstóllinn hafi ekki breyst.
Dæmi: Vaxtahækkun getur þýtt að mánaðarleg greiðsla af láni hækki um tugþúsundir króna, jafnvel þó ekkert hafi breyst í láninu sjálfu – þetta er hækkun á greiðslubyrði.
3. Hvaða áhrif hefur þetta á mig?
Greiðslubyrðin hefur bein áhrif á hversu mikið þú átt eftir fyrir neyslu, sparnað eða aðra fjárfestingu. Lán eru misnæm fyrir breyttri greiðslubyrði, en sem dæmi er óverðtryggt lán með föstum vöxtum fullkomlega ónæmt fyrir skyndilegri breytingu á greiðslubyrði (a.m.k. út fastvaxta tímabilið). Á hinn bóginn þá er verðtryggt lán með breytilegum vöxtum ansi næmt fyrir breytingum.
Hækki greiðslubyrði skyndilega, getur það valdið fjárhagsálagi, sérstaklega ef þú ert með mörg lán svo það er gott að vera meðvitaður um mögulegar breytingar á vöxtum eða verðlagi ef lánið þitt er næmt fyrir breytingum. Fari greiðslubyrði of hátt í hlutfall við ráðstöfunartekjur fólks gæti fólk neyðst til þess að breyta um lánaform eða jafnvel frysta lánið.
Athugaðu: Sé reiknuð greiðslubyrði í greiðslumati hærri en 35% af ráðstöfunartekjum (40% fyri fyrstu kaupendur) færð þú ekki samþykkt lán, skv. reglum Seðlabankans.
4. Tegundir
- Föst greiðslubyrði: Sama greiðsla á hverju tímabili (t.d. óverðtryggt jafngreiðslulán á föstum vöxtum).
- Breytileg greiðslubyrði:Greiðslan breytist með vaxtastigi, verðlagi eða höfuðstól (t.d. verðtryggt jafngreiðslulán á breytilegum vöxtum).
- Stigvaxandi greiðslubyrði: Byrjar lág en hækkar yfir tíma (t.d. verðtryggð lán).