1. Skilgreining
Neyslulán eru lán sem einstaklingar taka til að fjármagna neysluútgjöld, fremur en fjárfestingu í varanlegum eignum. Þau eru yfirleitt veitt til skamms eða meðallangs tíma, án þess að krafist sé veðs. Því bera þau oft hærri vexti en til dæmis fasteignalán eða námslán.
Slík lán eru almennt notuð til að kaupa raftæki, húsgögn, fatnað, greiða fyrir þjónustu eða ferðalög. Þau geta einnig komið til greina við óvænt útgjöld, þegar einstaklingur þarf skjótan aðgang að fjármagni. Lánin eru veitt af fjármálastofnunum, kreditkortafyrirtækjum og í gegnum netverslanir sem bjóða upp á greiðsludreifingu.
2. Raundæmi
Anna er nýflutt í leiguíbúð og þarf að kaupa nýjan ísskáp. Hún á ekki nægan sparnað og ákveður því að taka neyslulán hjá lánastofnun sem býður upp á lán án trygginga. Upphæðin er 120.000 kr. og greiðslutíminn tólf mánuðir. Að lánstímanum loknum hefur Anna greitt samtals 160.000 kr. fyrir ísskápinn með vöxtum og öllum gjöldum. Þetta þýðir að á einu ári hefur Anna greitt 33,33% meira en ef hún hefði staðgreitt ísskápinn ári áður.
Nánar:
Anna tekur lán að upphæð 120.000 kr. en greiðir samtals 160.000 kr. á tólf mánuðum. Í einfölduðu máli gæti kostnaðurinn við lánið skiptist svona:
• Lántökugjald (8%): 9.600 kr.
• Vextir yfir árið: 18.400 kr.
• Greiðslugjöld (1.000 kr. á mánuði): 12.000 kr.
Samtals: 40.000 kr.
(160.000 / 120.000) – 1 = 0,3333 = 33,33%
Kemur í ljós að kostnaðurinn nemur
33,33% af lánsfjárhæðinni á einu ári, sem er hlutfallslega mjög hár kostnaður.
Þessi prósentutala er það sem kallast árleg hlutfallstala kostnaðar (ÁHK) og tekur saman heildarkostnað við lán á ársgrundvelli. Ef þú munt einhverntíma þurfa að taka neyslulán þá er þetta talan sem þú vilt horfa á frekar en uppgefna vaxtaprósentu.
Athugaðu: Skv. neytendalögum eru lán með hærri en 35% ÁHK, að stýrivöxtum viðbættum, ólögleg.
3. Hvaða áhrif hefur þetta á mig?
Að taka neyslulán getur verið aðlaðandi leið til að brúa tímabundna fjárhagsþörf, en líkt og dæmið hér á undan sýnir geta þau borið háan kostnað, þrátt fyrir að uppgefnir vextir hljómi viðráðanlegir. Ef þú tekur slík lán borgar sig að greiða þau niður sem fyrst en best er að nýta neyslulán aðeins þegar nauðsyn krefur.
4. Tegundir
Greiðsludreifing: Greiðslum dreift t.d. vegna símakaupa
Yfirdráttarlán: Heimild til að fara í mínus á bankareikningi
Kreditkortaskuldir: Skuld sem myndast ef kreditkortareikningur er ekki greiddur að fullu
Smálán: Oft með mjög háum kostnaði. Þau eru auðveld að fá en geta orðið dýr ef þau eru ekki greidd fljótt til baka.
